Na zeven jaar van hot naar her getrokken te zijn als pop-upevent, heeft Filmhuis Breda nu eindelijk een vaste plek in de stad. In de voormalige Chassékazerne, in de afgelopen jaren verbouwd tot Breda Botanique, vind je voortaan twee knusse filmzalen, een café-restaurant en een enthousiast team dat overloopt van de plannen.
Breda Botanique ligt aan de rand van het door Rem Koolhaas ontworpen Chassé Park. Wie vanaf de Keizerstraat het verzamelpand nadert, ziet als eerste de door een fraaie metalen constructie overdekte botanische kas. Het project omvat de kas, het stadsarchief, twee horecaruimtes, een hotel en 62 woningen. Vanaf het begin was ook voorzien in een ruimte met een sociaal-culturele bestemming. ‘Nou’, lacht Lisa van der Waal, hoofd programmering van het filmhuis, ‘daar sloegen we natuurlijk meteen op aan!’
Als het er niet is...
Filmhuis Breda bestaat sinds 2016, maar leidde tot voor kort een ambulant bestaan. Met enorm enthousiasme werden avondvullende programma’s georganiseerd, meestal bestaande uit een driegangenmaaltijd, een voor- en een hoofdfilm, Q&A’s en livemuziek. Een tijd lang zat het Filmhuis in de voormalige bioscoop Grand Theatre aan het Van Coothplein, maar ook het cultureel centrum Nieuwe Veste en creatieve hub Brandpunt boden tijdelijk onderdak. ‘Het is toch wel fijner om nu een vaste plek te hebben. Dat gesleep met al die stoelen… Filmdoek opzetten… Filmdoek afbreken… Beamer lenen…’ Lisa, in Antwerpen afgestudeerd in filmwetenschappen, schaterlacht bij alle herinneringen. ‘De juiste verhouding tot het doek vinden, dat was ook altijd een dingetje. Soms merkte je dat in een zaal het plafond toch nét iets lager was dan je van tevoren had bedacht! Het was heel leuk allemaal, maar ook wel erg arbeidsintensief.’
‘Het is Jos Stelling geweest die heeft gezegd: ‘Als het er niet is, moet je het zelf op poten zetten.’
Initiatiefnemer en bestuursvoorzitter Chiel Rottier verwelkomde op vrijdag 25 augustus heel cultureel Breda voor de officiële opening van de nieuwe, vaste locatie van het filmhuis in Breda Botanique. ‘We hebben er een groot feestweekend van gemaakt’, vertelt Lisa een paar dagen later. ‘Op vrijdag begonnen we met de borrel voor genodigden. Chiel hield een toespraak en bedankte iedereen die ons geholpen heeft dit mogelijk te maken. Chiel komt uit Utrecht, waar hij het Louis Hartlooper Complex gewend was. Hij miste dat toen hij in Breda kwam wonen. Het is Jos Stelling geweest die tegen hem heeft gezegd: ‘Als het er niet is, moet je het zelf op poten zetten.’
De rest van het feestelijke openingsweekend werd gevuld met film. Lisa: ‘De voorpremière van Sur les chemins noirs en op zaterdagavond de Deense documentaire Music for Black Pigeons met een lezing door een Bredase jazzkenner. Hij speelde na afloop ook zelf met zijn jazztrio. Op zondag draaiden we Hairspray, zowel de versie van John Waters als die uit 2007. En dat sloten we natuurlijk af met een singalong. Drie dagen lang: vol huis. De mensen reageerden enthousiast op de programmering, op het eten, op de gezelligheid. We hebben nu het gevoel: we zijn los. Nu gaat het echt beginnen. Het avontuur.’
Heel dankbaar
Filmhuis Breda beschikt over twee zalen van 42 en 49 stoelen en een gezellige horecaruimte met een eigen keuken. Het project kwam tot stand dankzij een grote en diverse groep financiers. De Triodosbank, Cultuur+Ondernemen, VSB Fonds, Stichting Doen, projectontwikkelaar Synchroon, QX Real Estate, maar ook een aantal particulieren brachten het geld bij elkaar. Dankzij een subsidie van de gemeente Breda en de provincie Brabant is er financiële ruimte voor een klein managementteam.
- lees verder onder de advertentie -
‘En we hebben ruim tachtig vrijwilligers!’, vult Lisa aan. ‘Dat is echt hartverwarmend. We hadden nog geen oproep geplaatst of de eerste mensen meldden zich uit zichzelf al aan. Chiel leidt het bestuur en probeert het praktische deel zo veel mogelijk los te laten. Ik ben als artistiek leider onderdeel van het managementteam. Net zoals de vrijwilligerscoördinator, Clara Boschman, en Bart Heppenhuis, onze zakelijk leider. Allemaal op parttimebasis, maar dus wel een kleine professionaliseringsslag. Ik moet onze kok Pol van der Zwalm ook noemen. Hij heeft een fantastische kaart samengesteld. De vrijwilligers staan in de zaal, achter de bar, in de keuken, sommigen hebben wat marketingtaakjes… We zijn ze heel dankbaar.’
Dankbaar is Lisa ook voor het geduld van het publiek tijdens de testfase. Het filmhuis opende al in juni de deuren zodat de laatste kinderziektes konden worden weggewerkt en de eerste bezoekers hun feedback konden geven. ‘Er ging nog wel wat mis’, vertelt ze. ‘Stroomuitval bijvoorbeeld, als onze kok in de keuken stond terwijl er een film draaide. Soms vijf keer op een dag. Bam! Nu kan ik er om lachen, maar op dat moment denk je: o mijn god! Het publiek had alle begrip, gelukkig.’
Gemis in het aanbod
Tijdens de feestelijke opening op 25 augustus gaf Lisa een toelichting op de koers die het filmhuis gaat varen. Breda kende al een Pathé-theater, een Kinepolis en Chassé Theater & Cinema. Toch is Filmhuis Breda ontstaan vanuit een gevoel van gemis in het aanbod. ‘We zagen dat heel veel films aan Breda voorbijgingen, titels die zeker de moeite waard zijn. We willen dat gat opvullen. We merken bovendien dat er echt behoefte is aan kleinschaligheid. De bezoekers waarderen de knusse sfeer. Dat wilden we terugbrengen in Breda.’
Lisa van der Waal
Het filmhuis gaat vooral arthousefilms draaien. ‘In de pop-upfase waren we nog afhankelijk van dvd’s en Blu-rays, maar ik hoop dat we nu vaker met premièrefilms mee kunnen. Ik houd de releaselijst goed in de gaten. Soms zal een film natuurlijk naar Chassé gaan, maar ik merk nu al dat de kleinere distributeurs ontzettend blij zijn met ons. Nu kunnen ze hun films eindelijk in deze stad draaien, of langer. Er is hier bovendien altijd ruimte voor randprogrammering.’
‘Ik wil ook nog wel eens van de releaselijst afwijken. Ik vind het leuk om mensen mee te nemen in het volledige oeuvre van een filmmaker. We hebben al een Wes Anderson- en een Quentin Dupieux-retrospectief gehad. In september draaien we alle films van Almodóvar.’ De retrospectieven vinden meestal in de iets kleinere Rode Zaal plaats, met een beamer en vanaf Blu-ray. ‘De Blauwe Zaal heeft een DCP-projector en we gaan natuurlijk heel hard sparen voor een tweede’, legt Lisa uit. ‘Dat is nog een beperking, maar het heeft ook wel z’n charme. De Rode Zaal is de meest creatieve zaal. De stoelen hebben we mogen overnemen van LUX Nijmegen; ook in het kader van de duurzaamheid natuurlijk hartstikke fijn.’
Beschuitje eten met...
De Rode Zaal werd eind augustus gebruikt als een van de locaties van het B-Movie, Underground & Trash Filmfestival, al jaren een van de meest eigenzinnige events die de stad Breda te bieden heeft. ‘We gaan dit jaar ook mee in het tourprogramma van Movies that Matter’, vertelt Lisa. ‘Tot mijn verbazing hadden ze nog geen Brabantse locatie. Dat is een samenwerking waar ik erg naar uitkijk. Movies that Matter past heel mooi bij onze artistieke visie: het vertellen van verhalen die misschien nog niet zo bekend zijn, een ander perspectief, een andere identiteit, een andere cultuur, een ander stukje van de wereld. Films die uitnodigen tot een gesprek of een moment van reflectie. Dat klinkt bloedserieus, maar dat kan natuurlijk ook op een leuke manier. We draaien nu bijvoorbeeld Sick of Myself. Die film vind ik zó grappig!’
'Ik zie soms wel jonge stellen in de zaal zitten. Dan denk ik: fijn dat ze ons gevonden hebben.'
Het filmhuis lanceerde ook een nieuwe programmalijn onder de titel: Een beschuitje eten met… ‘We geven jong talent, mensen die net van de academie komen of daar nog op zitten, onze zaal zodat ze hun werk kunnen presenteren. Na afloop is er een gesprek met het publiek. We merkten in de pop-upfase al dat mensen die afstuderen het zo’n gemis vinden dat ze nauwelijks met een nieuw publiek in aanraking komen. ‘Mijn vrienden en familie vinden mijn film wel goed,’ zeggen ze dan, ‘maar dat publiek van onbekenden, dáárvan wil ik weten wat ze van mijn film vinden, díe mensen wil ik ontmoeten’. Ik heb nu contact met de coördinator film en fotografie van de St. Joost School of Art & Design. Het zou heel fijn zijn als we intensiever konden samenwerken en het filmhuis voor al die jonge mensen iets kon betekenen.’
Compleet avondje uit
Filmhuis Breda is vanaf september iedere dag geopend. Van woensdag tot en met zondag van 11.00 tot 23.00 uur en op maandag en dinsdag van 16.00 tot 23.00 uur. In de eigen caféruimte en op het terras in de botanische kas kun je vanaf twaalf uur lunchen, borrelen of dineren. ‘Eigenlijk grijpt dat terug op het concept van de pop-ups: het is altijd een compleet avondje uit. En dan het liefst na de film ook nog een gesprek, een borrel en livemuziek.’
‘In de pop-upfase merkten we, met iedere verhuizing naar een nieuwe locatie, dat ons publiek erg veel moeite moest doen om ons steeds opnieuw terug te vinden. Wat dat betreft ben ik heel blij dat we nu geland zijn. Nu is het duidelijk. Ze weten waar we zitten. Ik denk dat dat echt gaat helpen.’
Alle plannen en activiteiten moeten, zou je denken, toch ook een jonger publiek kunnen lokken. ‘We hebben drie hogescholen in Breda, naast een flink MBO-college. Jonge mensen zijn er echt wel, maar ze hebben nog niet de plek gevonden waar ze zich thuis voelen. Ik zeg niet dat ze nu al in dikke rijen voor onze deur staan, maar ik zie soms wel jonge stellen in de zaal zitten of twee vrienden van ergens in de twintig, leuk, alternatief gekleed. Dan denk ik: fijn dat ze ons gevonden hebben. Hopelijk vinden ze hier ook een thuis.’
