'98 procent van Nederland weet wie Dikkie Dik is'

Producent Burny Bos hoopt volgend jaar zijn tachtigste verjaardag te vieren met de release van de animatiefilm Dikkie Dik en de verdwenen knuffel, gebaseerd op de boeken van Jet Boeke. Bos investeerde de afgelopen jaren veel tijd en energie in het creëren van een hele wereld rond de prentenboeken over de aimabele oranje kat. 'Dikkie Dik is cultureel erfgoed dat we moeten bestendigen.'

Soms moet je je gevoel volgen. En helemaal als je Burny Bos heet. De filmproducent had hetzelfde gevoel ooit met het werk van Annie M.G. Schmidt – daar móeten films van worden gemaakt. Het leverde een aantal van de meest iconische Nederlandse jeugdfilms van de afgelopen twintig jaar op, zoals Minoes en Abeltje.

'Ik wil mijn steentje bijdragen aan het bestendigen van Dikkie Dik voor de volgende generaties.'

Met de boeken over Dikkie Dik had Bos hetzelfde gevoel, vertelt hij eind september, daags voor de aftrap van het Nederlands Film Festival in Utrecht. 'Acht, negen jaar geleden kreeg ik het idee', legt hij uit. 'Dikkie Dik behoort tot het Nederlands erfgoed, net zoals bijvoorbeeld Nijntje. Ik geloof dat 98 procent van Nederland weet wie Dikkie Dik is. Alleen Sinterklaas scoort hoger. Daar kan je zoveel meer van maken dan alleen maar de prentenboeken.' 

De producent zag een film voor zich waarin Dikkie Dik aan de hand van de vier seizoenen verschillende emoties zou beleven die voor kinderen én volwassenen heel herkenbaar zijn: eenzaamheid, verdriet, de behoefte om erbij te horen: 'Het was misschien gemakkelijk geweest om een serie korte afleveringen te maken. Maar dat was niet wat ik voor ogen had. Ik wil ook mijn steentje bijdragen aan het bestendigen van Dikkie Dik voor de volgende generaties.' Het idee kreeg vleugels toen Bos in 2019 onderdak vond bij Phanta Vision, waar producent Petra Goedings het idee meteen omarmde.

Honderden verhalen
Het eerste Dikkie Dik-verhaal verscheen op 3 maart 1978 in het televisieprogramma Sesamstraat. Sindsdien heeft de creatie van schrijfster Jet Boeke de harten van vele generaties peuters, kleuters en hun ouders gestolen. De afgelopen 45 jaar illustreerde en schreef Boeke honderden Dikkie Dik-verhalen, waarvan miljoenen exemplaren zijn verkocht.

Bos dacht de afgelopen jaren nog bewuster na dan voorheen over welke films hij per se nog wilde maken. De producent werd een aantal keer behandeld voor kanker; een nieuwe methode zorgde ervoor dat hij tot twee keer toe weer opknapte. Deze zomer zweefde hij nog op de rand van de dood, nu voelt hij zich weer als herboren. 'Als dit mijn laatste film wordt, dan vind ik het een prachtige manier om afscheid te nemen', peinst hij. 'Ik ben heel blij dat ik nog zo ver heb mogen komen met dit project. Het was een gok, maar we hoeven ons niet te schamen voor het eindresultaat. Integendeel.'

Avontuur meebeleven
Het was geen gemakkelijke klus om de korte verhaaltjes uit te bouwen tot speelfilmlengte, erkent Bos meteen. Voor het creëren van een wereld om de bekende verhalen van de oranje poes heen voerde Bos veel gesprekken met schrijfster Jet Boeke. 'Zij is degene die alles weet van Dikkie Dik en de wereld waarin hij leeft', legt de producent uit. 'De boekjes zijn korte schetsjes, kleine inkijkjes in het leven van een poes die zoveel mensen aanspreekt. Maar ze vormden wat mij betreft wel de basis van het verhaal van de film.'

Bos las alle Dikkie Dik-boekjes terwijl hij aantekeningen maakte. Welke personages en situaties pasten bij de emoties die hij als leidraad voor het verhaal voor ogen had? Hij kwam tot een plotje waarin de poes op zoek gaat naar een verdwenen knuffel. Onderweg ontmoet de viervoeter allemaal andere dieren en beleeft hij diverse avonturen. 'Het wordt ook een interactief verhaal', verklapt de producent. 'Het publiek kan tijdens de voorstelling Dikkie Dik helpen met meezoeken. Net zoals in Sesamstraat de kinderen tijdens het voorlezen ook altijd het avontuur actief meebeleven en meeschreeuwen als het even spannend wordt.' 

Veel keuzes maken
Tijdens het uitwerken van de eerste treatment onderhield Bos intensief contact met Jet Boeke. Elke keuze die hij maakte, legde hij eerst aan de geestelijk moeder van Dikkie Dik voor. 'Dat was een intensief proces', grinnikt de filmmaker. 'Maar dat was de enige manier waarop ik het wilde doen. De enige manier waarop ik recht kon doen aan de wereld die zij heeft geschapen en die zij in haar hoofd heeft.' Het begon al met het huis waar Dikkie Dik in woont, en waarvan in de boekjes alleen maar een glimp te zien is. 'Is het een huis met een bovenverdieping? Is het een groot huis, een villa, een twee-onder-een-kapwoning? Is er een trap, een zolder? Dat soort keuzes maken allemaal verschil voor het verloop van het verhaal.'

'Het wordt ook een interactief verhaal. Het publiek kan Dikkie Dik meehelpen met zoeken.'

Vaak zei Boeke resoluut ja of nee. Soms waren het ook vragen waar ze zelf nog nooit over nagedacht had. 'Elk detail heb ik besproken', lacht Bos. 'Er zit een konijn in de film die op een gegeven moment iets fluit. Dat kon niet met een fluitje, want dat paste niet bij het konijn, maar het kon wél als hij tussen zijn tanden door fluit. Of als Dikkie Dik en poes Muis elkaar begroeten, doen ze dat niet met een highfive, maar door een arm om elkaars schouder te slaan.' 

Altijd kind gebleven
Het enthousiasme van Bos tijdens het gesprek over Dikkie Dik is aanstekelijk. Hij lacht: 'Ik leef inmiddels drie jaar vrijwel doorlopend in zijn wereld. Het is een fijne wereld, waar ik iedereen graag deelgenoot van wil maken.' Hij vindt het lastig om te omschrijven wat hem precies zo aanspreekt in de prentenboeken. 'Filosofisch beschouwd wordt de mens op deze leeftijd weer langzaam de baby die hij ooit was. Dus is het vast logisch dat je je dan ook weer verbonden voelt met boeken die zich op kleuters en baby's richten.'

Maar in een breder perspectief is Bos eigenlijk altijd in die fase blijven hangen, analyseert hij. 'De fantastische belevingswereld van kinderen is natuurlijk een van de rode draden in mijn leven', legt de producent uit. 'Ik ben begonnen als docent en ben altijd boeken, radioprogramma's, series en films voor die doelgroep blijven maken. Kinderen hebben iets authentieks dat we als mens gaandeweg verliezen. Het zijn vrije geesten, ze zijn artistiek; ze creëren hun eigen wetten en regels. Ik heb mij er altijd tegen verzet dat we onszelf dat afleren als we volwassen worden. En dat zal ik tot mijn laatste adem blijven doen.'